လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း

မင်ခေါ့ဗ်ရှကီး ရပ်ဝန်းဇာတ်၌ တစ်ပြိုင်တည်း ဟုသော သဘောတရားက ဇာတ်ကောင်အမျိုးမျိုးအတွက် မတူညီနိုင်ပုံ

လောရန့်ဇ် အမှတ်ချအိမ် ပြောင်းကြည့်နည်း (သို့) လောရန့်ဇ် ရှုထောင့်ပြောင်းကြည့်နည်း (သို့) လောရန့်ဇ် ပြောင်းကြည့်နည်း (တမ်းပလိတ်:Lang-en) ဆိုသည်မှာ ရှုထောင့် (အမှတ်ချအိမ်; coordinate system) တစ်ခုမှ (၎င်းနှင့်နှိုင်းစာလျှင် ကိန်းသေ နှိုင်းရအလျင်တခုနှင့် ရွေ့လျားနေသည့်) အခြား ရှုထောင့်(အမှတ်ချအိမ်) အဖြစ်သို့ နှိုင်းရ ရူပဗေဒသုံး အချိန်ကုန်ဆုံးမှု တသမတ်တည်း မဖြစ်မှု သဘောအတိုင်း တွက်ချက်ပြောင်းလဲကြည့်နည်း ဖြစ်သည်။

သင်္ချာ

ဒုတိယ ရှုထောင့်(အမှတ်ချအိမ်)က ပထမ ရှုထောင့် (အမှတ်ချအိမ်)နှင့် နှိုင်းစာသော် တမ်းပလိတ်:Math=တမ်းပလိတ်:Math=0 ဟူသည့် ကနဦးအစ၌ ထပ်တူကျလျက် ထို့နောက်တွင် တမ်းပလိတ်:Mvar-ဦးတည်ရာသို့ ကိန်းသေအလျင် တမ်းပလိတ်:Math ဖြင့် အစဉ်ရွေ့လျားနေလျှင် ဤသို့ တွက်ထုတ်ခြင်းက လောရန့်ဇ် ရှုထောင့် ပြောင်းကြည့်နည်း ဖြစ်မည်။ $$\begin{array}{cc}{t}^{\prime }& =\gamma (t-\frac{vx}{c^2})\\ x^{\prime }& =\gamma (x-vt)\\ y^{\prime }& =y\\ z^{\prime }& =z\end{array}$$ တမ်းပလိတ်:Math က ကနဦး ရှုထောင့် (အမှတ်ချအိမ်) အတွင်း၌ ရှိနေမည့် ကျပန်း ချအမှတ် (coordinate)တို့ကို ကိုယ်စားပြုပြီး တမ်းပလိတ်:Math က အသစ်အဖြစ် ရွှေ့ပြောင်းကြည့်မည့် ဒုတိယ ရှုထောင့် (အမှတ်ချအိမ်)၏ ချအမှတ် (coordinate) အသစ်ရလဒ်များကို ဆိုလိုသည်။ ပါဝင်နေသည့် တမ်းပလိတ်:Math က အလင်းအလျင်ဖြစ်၍ ဂမ္မာ သင်္ကေတဖြင့် $\gamma ={\left(\sqrt{1-\frac{v^2}{c^2}}\right)}^{-1}$ က လောရန့်ဇ် မြှောက်ဖော်ကိန်း ဖြစ်သည်၊ ၎င်းမြှောက်ဖော်ကိန်းက အချိန် တိုင်းကြောင်း နှင့် နှိုင်းရအလျင် ရှိနေသော အာကာသ တိုင်းကြောင်းတို့၌ ပါဝင်နေမည်ကို သတိပြုမိနိုင်သည်။

သို့ဖြင့်
$$X^{\prime }=B(𝐯)X$$ ဟူသော ကိန်းအုံအသွင်ပုံစံဖြင့်‌ အထွေထွေခြုံညှိမိအောင် ဖော်ပြရလျှင် အပြည့်အစုံအားဖြင့် အသို့ ဖြစ်မည်။ $$B(𝐯)=\left[\begin{array}{cccc}\gamma & -\gamma v_x/c& -\gamma v_y/c& -\gamma v_z/c\\ -\gamma v_x/c& 1+(\gamma -1)\frac{v_x^2}{v^2}& (\gamma -1)\frac{v_x{v}_y}{v^2}& (\gamma -1)\frac{v_x{v}_z}{v^2}\\ -\gamma v_y/c& (\gamma -1)\frac{v_y{v}_x}{v^2}& 1+(\gamma -1)\frac{v_y^2}{v^2}& (\gamma -1)\frac{v_y{v}_z}{v^2}\\ -\gamma v_z/c& (\gamma -1)\frac{v_z{v}_x}{v^2}& (\gamma -1)\frac{v_z{v}_y}{v^2}& 1+(\gamma -1)\frac{v_z^2}{v^2}\end{array}\right],$$